Selamlar! Bilgisayar başındaki en korkunç anı canlandıralım: Bir klasörü siliyorsunuz, ardından “Geri Dönüşüm Kutusu”nu boşaltıyorsunuz. Ve tam o anda, o sildiğiniz klasörün içinde aslında silmemeniz gereken o çok önemli dosyanın olduğunu fark ediyorsunuz.
Veya daha kötüsü: Dün çalışan USB belleğinizi bugün taktınız ve bilgisayar size o ruhsuz mesajı verdi: “Diski kullanabilmek için biçimlendirmeniz gerek.” (Sakın yapmayın!)
O an midede oluşan o boşluk hissini biliyorum. Ama panik yapmayın. Dijital dünyada “silmek”, fiziksel dünyadaki gibi “yok etmek” demek değildir. Dosyalarınız muhtemelen hâlâ orada, sadece görünmez oldular.
Bu rehberde, veri kurtarmanın arkasındaki büyüleyici mantığı ve bu işin “İsviçre Çakısı” sayılan EaseUS Data Recovery Wizard yazılımını inceleyeceğiz.
Bölüm 1: Veri Kurtarmanın Mantığı (Neden Mümkün?)
Bir dosyayı sildiğinizde bilgisayarınızda ne olur?
Çoğumuz, dosyanın üzerine sanal bir silgiyle gidildiğini ve verilerin tamamen kazındığını düşünür. Oysa işletim sistemleri (Windows, macOS) “tembeldir”. Bir 10 GB’lık dosyayı gerçekten silmek (her bit’ini sıfırlamak) uzun sürer.
Bunun yerine bilgisayar şunu yapar: Diskinizin en başında “İçindekiler Tablosu” (File Allocation Table / MFT) denen bir fihrist vardır. Siz “Sil” dediğinizde, bilgisayar sadece bu fihriste gidip dosyanın adının yanına “Bu alan artık boş, buraya yeni veri yazılabilir” notunu düşer.
Asıl veri (fotoğrafınızın pikselleri, tez yazınızın harfleri) diskin üzerinde hâlâ durmaktadır. Sadece işletim sistemi artık onları görmez.
Veri Kurtarma Programları Ne Yapar? EaseUS gibi programlar, o “İçindekiler Tablosu”na bakmaz. Doğrudan diskin yüzeyini tararlar. “Burada bir JPEG dosyasına benzeyen veri bütünlüğü var mı?” diye dedektif gibi iz sürerler. Bulduklarında ise o veriyi alıp, tekrar görünür hale getirirler.
Altın Kural: Veri kaybı yaşadığınız an, o diske ASLA yeni bir şey kaydetmeyin. Eğer o “boş işaretlenen” alana yeni bir veri yazılırsa, eski veriniz işte o zaman gerçekten yok olur.
Bölüm 2: EaseUS Nedir? (Kısa Bir Hikaye)
EaseUS (okunuşu: “İiz-Yus”), 2004 yılında Çin’de kurulan, veri güvenliği ve disk yönetimi üzerine odaklanmış bir yazılım şirketidir.
Onları meşhur eden şey, karmaşık veri kurtarma işlemlerini (eskiden sadece laboratuvarlarda, komut satırlarıyla yapılan işlemleri), “İleri > İleri > Kurtar” basitliğine indirgemeleridir. Bugün dünya çapında milyonlarca kullanıcının “hayat kurtarıcısı” konumundalar.
En popüler ürünleri EaseUS Data Recovery Wizard, hem Windows hem de Mac kullanıcıları için silinen dosyaları, biçimlendirilen diskleri ve hatta kaybolan disk bölümlerini (partition) kurtarmak için tasarlanmıştır.
Bölüm 3: EaseUS Kullanım Rehberi (Adım Adım Hayata Dönüş)
Diyelim ki felaket başa geldi. USB belleğinizdeki fotoğraflar silindi. Ne yapacağız?
Adım 1: Panik Yapma ve Yazmayı Durdur
Kurtarmak istediğiniz cihaz USB bellekse, onu bilgisayardan çekmeyin ama içine dosya da atmayın. Eğer bilgisayarın kendi diskinden (C: sürücüsü) dosya sildiyseniz, internette gezinmeyi bırakın (tarayıcılar bile diske veri yazar).
Adım 2: EaseUS Kurulumu (Kritik Uyarı!)
EaseUS’ı indirin. AMA DİKKAT: Programı, verilerin kaybolduğu diske KURMAYIN.
- Örnek: C sürücüsünden dosya kurtaracaksanız, programı D sürücüsüne veya bir USB belleğe kurun. Kurtarmaya çalıştığınız verinin üzerine programı kurarak veriyi ezmeyin!
Adım 3: Tarama (Scan)
Programı açtığınızda karşınızda bilgisayara bağlı tüm diskleri göreceksiniz.
- Veri kaybı yaşadığınız sürücüyü seçin (Örn: Kingston USB).
- “Tara” (Scan) butonuna basın.
EaseUS iki aşamalı çalışır:
- Hızlı Tarama: Yakın zamanda silinen dosyaları fihristten bulur. Saniyeler sürer.
- Derin Tarama (Deep Scan): Diskin her sektörünü tek tek okur. Bu işlem diskin boyutuna göre saatler sürebilir. Sabırlı olun.
Adım 4: Önizleme (Preview) – Sihirli An
Tarama devam ederken bile bulunan dosyalar listelenmeye başlar. EaseUS’ın en sevdiğim özelliği budur: Dosyayı kurtarmadan önce görebilirsiniz.
- Bulunan bir fotoğrafa çift tıklayın. Eğer fotoğraf açılıyorsa, tebrikler! O dosya %100 kurtarılabilir durumdadır.
- Eğer önizleme açılmıyor veya bozuk görünüyorsa, veri hasar görmüş olabilir.
Adım 5: Kurtarma (Recover)
- Kurtarmak istediğiniz dosyaların yanındaki kutucuğu işaretleyin.
- Sağ alttaki mavi “Kurtar” (Recover) butonuna basın.
- SON KRİTİK UYARI: Program size “Dosyaları nereye kaydedeyim?” diye soracak. Dosyaları, kurtardığınız diske DEĞİL, BAŞKA bir diske kaydedin. (USB’den kurtarıyorsanız Masaüstüne kaydedin).
Bölüm 4: Ücretsiz vs. Pro Sürüm (Cüzdanın Durumu)
EaseUS harika bir araçtır ama ticari bir üründür.
- Free (Ücretsiz) Sürüm: Tüm özellikler çalışır, derin tarama yapar, önizleme gösterir. ANCAK sadece 2 GB‘a kadar veri kurtarmanıza izin verir. (Birkaç Word dosyası veya fotoğraf için yeterlidir, ama arşiviniz gittiyse yetmez).
- Pro Sürüm: Sınırsız veri kurtarma sağlar ama fiyatı döviz kuruna göre biraz tuzlu olabilir.
Tavsiyem: Önce ücretsiz sürümü indirin ve tarama yapın. Dosyalarınızın orada ve sağlam olduğunu “Önizleme” ile teyit edin. Eğer dosyalar oradaysa ve 2 GB’ı aşıyorsa, o zaman lisans almayı düşünebilirsiniz. Verileriniz görünmüyorsa, boşuna para vermemiş olursunuz.
Bölüm 5: EaseUS’ın Çaresiz Kaldığı Durumlar
EaseUS bir yazılımdır, büyücü değildir. Şu durumlarda işe yaramayabilir:
- Üzerine Yazılmış Veri: Sildiğiniz dosyanın üzerine yeni film arşivi kaydettiyseniz, o veri gitmiştir. EaseUS sadece “üzerine yazılmamış” manyetik izleri okuyabilir.
- Fiziksel Hasar: Eğer diskinizden “tık tık” sesleri geliyorsa, disk hiç dönmüyorsa veya bilgisayar diski hiç görmüyorsa (Aygıt Yöneticisi’nde bile yoksa), bu fiziksel bir arızadır. Yazılımlar buna erişemez. Bu durumda diski “Temiz Oda” laboratuvarı olan profesyonel veri kurtarma merkezlerine göndermeniz gerekir (ki bu çok pahalı bir işlemdir).
- SSD ve TRIM: Modern SSD disklerde “TRIM” özelliği açıksa, sildiğiniz dosyalar işletim sistemi tarafından performans için anında ve kalıcı olarak temizlenebilir. SSD’den veri kurtarmak, eski HDD’lere göre çok daha zordur.
Sonuç: En İyi Kurtarma Yöntemi Nedir?
Cevabı biliyorsunuz: Yedeklemek.
EaseUS, Recuva, Disk Drill… Bunların hepsi harika “Hava Yastıkları”dır. Kaza anında hayatınızı kurtarabilirler. Ama hiç kaza yapmamak (Yedekleme) en iyisidir.
Yine de, o talihsiz gün geldiğinde ve yedeğiniz olmadığında, EaseUS gibi güçlü bir dostun yanınızda olduğunu bilmek, o soğuk terleri biraz olsun dindirir.
Geçmiş olsun ve bol yedekli günler!